Tips om rondzingen te voorkomen in audiosystemen voor vergaderruimten

Rondzingen (feedback) is een irritant en soms schadelijk verschijnsel waarbij er hard piepend of brommend geluid uit de audio-installatie klinkt. Wanneer dit rondzingen te erg wordt, kan het nodig zijn om de vergadering te onderbreken tot het probleem is verholpen. In dit stuk beschrijven we hoe rondzingen ontstaat, en hoe het is te voorkomen.

Rondzingen (ook wel feedback genoemd) ontstaat wanneer er signalen uit de luidsprekers in fase en met voldoende kracht bij een microfoon aankomen om opnieuw door het systeem te worden opgepikt. Die signalen worden vervolgens nogmaals versterkt en via de luidsprekers weergegeven. Dit is een zichzelf versterkend proces dat uit de hand kan lopen, waarbij één of meer frequenties ongecontroleerd worden versterkt, en dat kan een vreselijk fluitend of zelfs krijsend geluid produceren. Elk audiosysteem kent een maximale versterkingsinstelling of volumestand waarbij er nog net geen rondzingen ontstaat (gain before feedback). Om rondzingen zo veel mogelijk te voorkomen, moeten we eerst begrijpen waarom het probleem ontstaat.

De vereiste en de potentiële akoestische versterking

Bij het ontwerpen van audiosystemen voor conferentieruimtes dient een balans te worden gevonden tussen de vereiste akoestische versterking en de potentiële akoestische versterking van het systeem. Hoe groter de afstand tot de geluidsbron, hoe minder direct geluid en des te meer weerkaatst geluid de aanwezigen horen.

Factoren die de potentiële akoestische versterking van geluidssysteem beïnvloeden, zijn de akoestiek van de ruimte, de richtingsgevoeligheid van de microfoons, de plaats van de microfoons en de gebruikte mate van versterking in de ruimte zelf.

Bij het ontwerpen van audiosystemen voor conferentieruimtes dienen degenen die zich het dichtst bij de geluidsbron bevinden hetzelfde geluidsniveau te ervaren als degenen die ver weg zitten. Want alleen wanneer alle aanwezigen meer direct geluid horen dan weerkaatst geluid, is de spraakverstaanbaarheid maximaal. De mate van versterking die nodig is om een gelijkmatige dekking te realiseren, wordt de vereiste akoestische versterking genoemd (needed acoustic gain); elk geluidssysteem kent echter ook een potentiële akoestische versterking (potential acoustic gain), dat is de maximale mate van versterking die kan worden ingesteld voordat het systeem gaat rondzingen.

Praktijktips voor geluidsoptimalisatie in vergaderruimten

De wiskunde achter de vereiste akoestische versterking en de potentiële akoestische versterking speelt een grote rol bij het ontwerpen van geluidssystemen voor vergaderruimten. Er zijn echter ook enkele handige praktijktips te geven om de prestaties van bestaande geluidssystemen te optimaliseren:

Verklein de afstand tussen de microfoon en de geluidsbron – slecht microfoongebruik vereist meer versterking om een zachter brongeluid nog te kunnen reproduceren. En hoe hoger de benodigde versterking, hoe meer kans op rondzingen.

Plaats luidsprekers dichter bij de toehoorders – Gebruik bijvoorbeeld meerdere plafondluidsprekers om een gelijkmatige dekking te creëren. Of gebruik tafelluidsprekers met ingebouwde vertraging om ook de verstaanbaarheid voor toehoorders op grotere afstand te garanderen. (Lees dit artikel voor meer details over de juiste plaatsing van plafondluidsprekers).

Verminder het aantal open microfoons – Elke verdubbeling van het aantal open microfoons, verlaagt de beschikbare potentiële versterking met drie decibel. Wanneer het systeem meer ongewenst geluid oppikt, verhoogt dat namelijk de kans op het ontstaan van rondzingen.

Gebruik zo veel mogelijk richtingsgevoelige microfoons – Omnidirectionele microfoons pikken geluid uit alle richtingen op, terwijl richtingsgevoelige cartridges met een cardioïde of supercardioïde karakteristiek voorkomen dat het systeem ongewenst omgevingsgeluid oppikt. Zo blijft de potentieel beschikbare versterking maximaal.

Maak gebruik van signaalbewerking – Sommige gespecialiseerde signaalprocessoren bieden ingebouwde feedbackonderdrukking. Dergelijke processoren meten de gevoeligheid van het systeem voor rondzingen (door zelf feedbacksignalen te introduceren in het systeem) en dempen vervolgens de frequenties waarbij dit verschijnsel optreedt.  Met behulp van parametrische equalizers kunt u dit ook handmatig doen.

Breng akoestische demping aan – In elke ruimte resoneren sommige frequenties beter dan andere. Harde oppervlakken zoals ramen en hardhouten tafels weerkaatsen geluid. Breng absorberende materialen aan om de ruimte minder te laten galmen, zodat er meer direct geluid aankomt bij de toehoorders en er met minimale versterking een goede spraakverstaanbaarheid wordt gecreëerd.