Akoestiek in vergaderruimtes

Moderne vergaderruimtes staan bekend om de slechte akoestiek. Iedereen werkt het liefst in een ruime, mooie en lichte omgeving. Maar een goed klinkende ruimte is net zo belangrijk om de samenwerking te optimaliseren en de productiviteit te verhogen.

Architecten en interieurontwerpers creëren ongelofelijk inspirerende ruimtes, vaak uitgerust met sterk reflecterende materialen zoals glas en metaal. Ieder object, inclusief mensen, zorgt voor reflecties binnen een ruimte. Ramen, glazen wanden, tafels, computers, schermen en hardhouten vloeren of plafonds zijn vaak de grootste boosdoeners die weinig tot geen absorberend vermogen hebben voor geluidsgolven. Dit is een nachtmerrie voor de AV-technicus die probeert om audio apparatuur te optimaliseren in een ruimte die hiervoor niet ontworpen is.

Reflecties & Galm

Geluid in een ruimte bestaat uit direct geluid, vroege reflecties en galm. Direct geluid gaat rechtstreeks van de luidspreker naar de oren van de luisteraars. Maar geluid uit een luidspreker reflecteert ook via muren, ramen, vloeren, tafels en andere objecten voordat het in het oor van de luisteraar komt. Reflecties die bij de luisteraar komen binnen 50 milliseconden worden vroege reflecties genoemd en zijn bijna niet te onderscheiden van de originele geluidsbron. Latere reflecties van meer dan 50 milliseconden zijn waarneembaar voor luisteraars, latere reflecties zijn onderdeel van het nagalm van een ruimte.

Als je bijvoorbeeld in een videoconferentie vlakbij de luidsprekers zit en luistert naar deelnemers aan de andere kant van de verbinding, dan is het directe geluid eerder waarneembaar dan eventuele reflecties of nagalm. In een ruimte die te reflecterend is zorgen de reflecties en nagalm ervoor dat het voor luisteraars slechter te volgen is, de spraakverstaanbaarheid wordt minder met als gevolg een daling in de productiviteit en optredende vermoeidheid.

Een ander akoestisch probleem in vergaderzalen wat negatief de spraakverstaanbaarheid beïnvloed is flutter echo. Flutter echo ontstaat wanneer twee reflecterende oppervlakten parallel in de ruimte zijn aangebracht (b.v. (scheidings)wanden tegenover elkaar), hierdoor kaatsen geluidsgolven heen en weer tussen deze oppervlakten. Dit kunnen bijvoorbeeld glazen wanden en ramen zijn.

Flutter echo is zelfs hoorbaar als de reflecties onder de 50 milliseconden bij de luisteraar arriveren.

Flutter echo komt vooral voor bij midden tot hoge frequenties, bij lage frequenties doet zich een vergelijkbaar fenomeen voor wat bekend staat als ruimte resonanties of te wel staande golven. Ruimte resonanties zijn resonantiefrequenties die afhankelijk zijn van de afmetingen van uw ruimte. We onderscheiden drie verschillende vormen:

• Axiaal, komt voor tussen twee parallelle oppervlakken
• Tangentiële, geluid weerkaatst van vier oppervlakken
• Oblique, waar het geluid weerkaatst van alle zes oppervlakken binnen een kamer (vloer en plafond, voor en achter, links en rechts).

Als we ons richten op het Axiale effect, het directe geluid raakt een oppervlak en wordt heen en weer gekaatst tussen de reflecterende oppervlakken, de reflectie combineert met het directe geluid om pieken in het signaal te versterken. De geluidsgolven stuiteren heen en weer tussen de twee parallelle wanden waardoor grote pieken of dippen ontstaan in de frequentierespons van de ruimte.

Omdat ruimte resonanties afhankelijk zijn van de afmetingen van ruimtes is het gelukkig mogelijk om te berekenen op welke frequentie deze resonanties zullen optreden, maar denk er wel aan rekening te houden met harmonische (veelvouden) van deze grondfrequentie.

Reflecterende ruimtes behandelen

Kijkende naar de mogelijke akoestische oplossingen voor ruimtes dan zijn er twee zaken waar rekening mee gehouden moet worden, absorptie en diffusie.

Absorptie neemt een deel van de energie van een gereflecteerde geluidsgolf op en vermindert hierdoor de hoeveelheid geluidsenergie dat terug een ruimte in wordt gekaatst. Absorptie helpt om het nagalmveld te verminderen en de impact van flutter echo's of ruimte resonanties te minimaliseren. Absorberende stoffen zijn meestal gemaakt van high density foam of glasvezel en zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, maten en kleuren.

Over de hoeveelheid van het toe te voegen materiaal bestaan geen regels. Hoe meer absorberend materiaal hoe lager de nagalm. Echter is iedereen gewend aan galmende geluiden in ons dagelijks leven. Als dit totaal wegvalt kan een ruimte onnatuurlijk of dood klinken. De beschikbare financiën zijn vaak een beperkende factor voor het akoestisch behandelen van een ruimte maar een goede vuistregel is dat al bij een behandeling van +/- 20% van de oppervlaktes een acceptabele ruimte kan worden gerealiseerd.

Zelden gezien in vergaderruimtes maar wel vaak in auditoriums zijn diffusers of verstuivers. Diffusers elimineren flutter echo maar laten de geluidsenergie van een ruimte intact. Zoals beschreven, teveel absorptie kan leiden tot een onnatuurlijk klinkende ruimte of een zwaar getemperde galm. In sommige gevallen kan het wenselijk zijn om de akoestische eigenschappen van bijvoorbeeld nagalm te houden maar specifieke zaken zoals flutter echo te behandelen. Verstuivers voorkomen flutter echo doordat ze geluidsgolven gelijkmatig verspreiden in diverse richtingen waardoor een evenwichtige frequentie response ontstaat.

Welke wijze er ook gebruikt wordt om een ruimte akoestische te verbeteren, belangrijk blijft het om ook het visuele aspect en de esthetische waarde in ogenschouw te houden, zodat de originele architectuur en visuele aspecten behouden blijven.